RAM
New member
İran’da besin fiyatı protestoları yayıldı: ‘Çok sayıda tutuklama, en az 4 ölü’
ABD’nin oldukça ağır yaptırımları altındaki İran’da, halkın geçinebilmesi için temel muhtaçlık unsurlarına uygulanan devlet sübvansiyonlarından kısmen vazgeçme sonucunın protestolarla karşılandığı açıklandı.
Ekmek ve unlu hususların fiyatları uçtu
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 9 Mayıs’ta TV’ye çıkıp temel besin unsurlarında sübvansiyon kesintisi açıklamasının akabinde, çeşitli un bazlı besin maddelerinde yüzde 300’e varan fiyat artışları niçiniyle protestolar düzenlendiği haberleri geldi.
Yemeklik yağ ve süt mamüllerinin meblağlarına zam
İran’da resmi sayılara nazaran 85 milyonluk nüfusun neredeyse yarısı yoksulluk hududunun altında yaşarken, Reisi hükümeti, sübvansiyonları kesmenin yanısıra yemeklik yağ ve süt eserleri gibi kimi temel mamüllerin fiyatlarını artırdı.
Tavuk, yumurta meblağları dörde katlandı
Reisi, ekmek, ilaç ve akaryakıt meblağlarında rastgele bir değişiklik olmayacağını söylemiş oldu. Lakin mahallî basında ekmek meblağlarının üçe katlandığına dair haberlere yer verildi. Sıvı yağ, yumurta ve tavuk etinin fiyatı da yaklaşık dört kat artarken, kimi eserlerde kıtlık baş gösterdi.
Bunun tetiklediği protestolarda, dini önder Ayetullah Ali Hamaney ve Reisi’ye karşı sloganlar atıldığı, güvenlik güçlerinin müdahalelerinde en az 4 kişinin öldüğüne dair doğrulanmamış savlar var.
Gıda pahalılığından idare zıddı protestolara
Sosyal medyaya düşen görüntülerde besin pahalılığı protestolarında giderek siyasi özgürlük, İslami idareye son, başkanların devrilmesi, ölmesi taleplerinin yükseldiği, Hamaney’in fotoğraflarının yakıldığı sahnelere rastlanırken, kimilerinde İslam İhtilali kararı gittiği sürgünde ölen Şah İstek Pehlevi’nin oğlunun geri dönmesi davetinde bulunuldu.
Pazar günü de devam etti
Videolara bakılırsa Erdebil, Huzistan, Loristan ve Razavi Horasan üzere onlarca il protestolara sahne oldu. Devlete bağlı medya kuruluşları ise, ülkede sükunetin bir daha sağlandığını duyurdu. Lakin görüntülere nazaran pazar günü Türkmenistan hududuna yakın Kuçan kasabası, kuzeydeki Reşt kenti ve batıdaki Hamedan kenti dahil en az 40 kent ve kasabada protestolar devam etti. Reuters, paylaşımların hakikiliğini bağımsız olarak doğrulayamadığını belirtti.
İran devlet haber ajansı IRNA, cuma günü, kimi kentlerde dükkanların ateşe verilmesi niçiniyle polisin epey sayıda ‘provokatörü’ tutukladığı haberini geçti. Tutuklananların sayısının 20’en çok olduğu açıklandı. Yarı resmi haber ajansı ILNA, cumartesi günü bir milletvekiline dayanarak, güneybatıda Arap nüfusun çoğunlukta olduğu, petrol üreten Huzistan eyaletinin Dezful şehrinde bir protestocunun öldürüldüğünü aktardı. Fakat Twitter’daki görüntülere nazaran, güvenlik güçlerinin müdahalesinde en az 4 gösterici öldü.
İnternet teması kesildi
Küresel internet takipçisi NetBlocks’un cumartesi günü protestolar sırasında İran’da saatlerce internetin kesildiğini duyurması, İranlı yetkililerin protestocuların birbirleriyle bağlantı kurmasını ve toplumsal medyada görüntü paylaşmasını engelleme gayreti olarak yorumlandı.
Reuters’in pazar günü temasa geçtiği başşehir sakinleri, Tahran genelinde yoğun güvenlik güçlerinin bulunduğunu söylemiş oldu.
Ekonomi için çabucak hemen tünelin ucunda ışık gözükmedi
Son senelerda sık sık yenidenlanan protestoların yeni dalgası, Donald Trump idaresi periyodunda 2018’de daha da ağırlaştırılarak geri dönen ABD yaptırımları altında felç olan ekonomiyi ayakta tutmak için uğraşan İran liderliği üstündeki baskıyı artırdı. Trump’ın terk ettiği 2015 tarihindeki İran’la nükleer muahedeyi bir daha canlandırma müzakereleri, marttan beri çıkmaza saplanmış biçimde.
2019’da akaryakıt sübvansiyonlarının kesilmesi niçiniyle akaryakıt meblağlarının roket üzere yükselmesi üzerine başlayan protestolarda Reuters’e nazaran 1500, BM’ye bakılırsa 400, Uluslararası Af örgütüne bakılırsa 300 kişi ölürken, İranlı yetkililerin açıklamalarında 230 can kaybına yer verilmişti.
IRNA’nın aktardığı Bütçe ve Planlama Kurumu raporlarına bakılırsa İran’da sübvansiyonlara yıllık toplamda 900 trilyon tümen (Serbest piyasa kuruna nazaran yaklaşık 30 milyar dolar) ödeniyordu. Rusya’nın Ukrayna operasyonu ve Batı’nın Rusya yaptırımlarından beri buğday meblağlarının yükselmesi, sübvansiyonların maliyetini daha da artırdı.
ABD’nin oldukça ağır yaptırımları altındaki İran’da, halkın geçinebilmesi için temel muhtaçlık unsurlarına uygulanan devlet sübvansiyonlarından kısmen vazgeçme sonucunın protestolarla karşılandığı açıklandı.
Ekmek ve unlu hususların fiyatları uçtu
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 9 Mayıs’ta TV’ye çıkıp temel besin unsurlarında sübvansiyon kesintisi açıklamasının akabinde, çeşitli un bazlı besin maddelerinde yüzde 300’e varan fiyat artışları niçiniyle protestolar düzenlendiği haberleri geldi.
Yemeklik yağ ve süt mamüllerinin meblağlarına zam
İran’da resmi sayılara nazaran 85 milyonluk nüfusun neredeyse yarısı yoksulluk hududunun altında yaşarken, Reisi hükümeti, sübvansiyonları kesmenin yanısıra yemeklik yağ ve süt eserleri gibi kimi temel mamüllerin fiyatlarını artırdı.
Tavuk, yumurta meblağları dörde katlandı
Reisi, ekmek, ilaç ve akaryakıt meblağlarında rastgele bir değişiklik olmayacağını söylemiş oldu. Lakin mahallî basında ekmek meblağlarının üçe katlandığına dair haberlere yer verildi. Sıvı yağ, yumurta ve tavuk etinin fiyatı da yaklaşık dört kat artarken, kimi eserlerde kıtlık baş gösterdi.
Bunun tetiklediği protestolarda, dini önder Ayetullah Ali Hamaney ve Reisi’ye karşı sloganlar atıldığı, güvenlik güçlerinin müdahalelerinde en az 4 kişinin öldüğüne dair doğrulanmamış savlar var.
Gıda pahalılığından idare zıddı protestolara
Sosyal medyaya düşen görüntülerde besin pahalılığı protestolarında giderek siyasi özgürlük, İslami idareye son, başkanların devrilmesi, ölmesi taleplerinin yükseldiği, Hamaney’in fotoğraflarının yakıldığı sahnelere rastlanırken, kimilerinde İslam İhtilali kararı gittiği sürgünde ölen Şah İstek Pehlevi’nin oğlunun geri dönmesi davetinde bulunuldu.
Pazar günü de devam etti
Videolara bakılırsa Erdebil, Huzistan, Loristan ve Razavi Horasan üzere onlarca il protestolara sahne oldu. Devlete bağlı medya kuruluşları ise, ülkede sükunetin bir daha sağlandığını duyurdu. Lakin görüntülere nazaran pazar günü Türkmenistan hududuna yakın Kuçan kasabası, kuzeydeki Reşt kenti ve batıdaki Hamedan kenti dahil en az 40 kent ve kasabada protestolar devam etti. Reuters, paylaşımların hakikiliğini bağımsız olarak doğrulayamadığını belirtti.
The protests were triggered last week by a cut in state subsidies for imported wheat that caused price hikes of as much as 300% for a variety of flour-based staples
https://t.co/7odK2jk9xK
— Spencer Wells (@spwells) May 14, 2022
İran devlet haber ajansı IRNA, cuma günü, kimi kentlerde dükkanların ateşe verilmesi niçiniyle polisin epey sayıda ‘provokatörü’ tutukladığı haberini geçti. Tutuklananların sayısının 20’en çok olduğu açıklandı. Yarı resmi haber ajansı ILNA, cumartesi günü bir milletvekiline dayanarak, güneybatıda Arap nüfusun çoğunlukta olduğu, petrol üreten Huzistan eyaletinin Dezful şehrinde bir protestocunun öldürüldüğünü aktardı. Fakat Twitter’daki görüntülere nazaran, güvenlik güçlerinin müdahalesinde en az 4 gösterici öldü.
İnternet teması kesildi
Küresel internet takipçisi NetBlocks’un cumartesi günü protestolar sırasında İran’da saatlerce internetin kesildiğini duyurması, İranlı yetkililerin protestocuların birbirleriyle bağlantı kurmasını ve toplumsal medyada görüntü paylaşmasını engelleme gayreti olarak yorumlandı.
Reuters’in pazar günü temasa geçtiği başşehir sakinleri, Tahran genelinde yoğun güvenlik güçlerinin bulunduğunu söylemiş oldu.
Ekonomi için çabucak hemen tünelin ucunda ışık gözükmedi
Son senelerda sık sık yenidenlanan protestoların yeni dalgası, Donald Trump idaresi periyodunda 2018’de daha da ağırlaştırılarak geri dönen ABD yaptırımları altında felç olan ekonomiyi ayakta tutmak için uğraşan İran liderliği üstündeki baskıyı artırdı. Trump’ın terk ettiği 2015 tarihindeki İran’la nükleer muahedeyi bir daha canlandırma müzakereleri, marttan beri çıkmaza saplanmış biçimde.
2019’da akaryakıt sübvansiyonlarının kesilmesi niçiniyle akaryakıt meblağlarının roket üzere yükselmesi üzerine başlayan protestolarda Reuters’e nazaran 1500, BM’ye bakılırsa 400, Uluslararası Af örgütüne bakılırsa 300 kişi ölürken, İranlı yetkililerin açıklamalarında 230 can kaybına yer verilmişti.
IRNA’nın aktardığı Bütçe ve Planlama Kurumu raporlarına bakılırsa İran’da sübvansiyonlara yıllık toplamda 900 trilyon tümen (Serbest piyasa kuruna nazaran yaklaşık 30 milyar dolar) ödeniyordu. Rusya’nın Ukrayna operasyonu ve Batı’nın Rusya yaptırımlarından beri buğday meblağlarının yükselmesi, sübvansiyonların maliyetini daha da artırdı.